Bà là Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ngữ văn, tác giả của 8 cuốn sách và hơn 500 bài báo. Bà là chủ biên và phê bình của 20 chuyên khảo và các tập thơ. Các tác phẩm của bà đã được xuất bản tại hơn 45 quốc gia phương Tây và phương Đông. Thơ của cô đã được xuất bản ở Azerbaijan, Anh, Ý, Tây Ban Nha, Mỹ, Đức, Bỉ, Chile, Trung Quốc, Oman, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Romania, Ấn Độ, Bồ Đào Nha, Ả Rập Saudi, Ukraine, Kazakhstan, Serbia, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Macedonia, Mexico, Morocco, Kosovo, Bosnia và Herzegovina, Nhật Bản, Việt Nam, Venezuela và các quốc gia khác. Bao gồm cả những bài thơ và bài báo của bà đã được xuất bản trên nhiều trang Web quốc tế, trên các tạp chí định kỳ và trong tuyển tập của thế giới.
Một số bài báo của bà đã được đăng về hoạt động văn học của bà trên báo chí khoa học và văn học của Azerbaijan, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Hy Lạp, Đức, Uzbekistan. Ở Thổ Nhĩ Kỳ, hai cuốn sách của bà có tựa đề “Họ sẽ nhận ra tôi từ tình yêu của tôi” (İzmir, 2013,) “Bài thơ mà tôi không viết cho bạn” (Ankara, 2013) đã được xuất bản. Trong đó có chuyên khảo “Người nối dõi đàng hoàng của thế hệ Vĩ đại” viết về Kamal Talibzade, nhà phê bình văn học lỗi lạc, Viện sĩ Azerbaijan (NXB Baku, ADPU, 2002), tập thơ “Lời thì thầm của nỗi buồn” (NXB Baku, ADPU , 2007), sách giáo khoa “Những vấn đề sáng tạo của văn học và phê bình văn học” (Baku, NXB “Châu Âu”, 2009), sách khoa học “Từ văn học đến vĩnh cửu” (Baku, NXB YSEQ, 2015) đã được xuất bản. Năm 2017, chuyên khảo “Văn xuôi và phê bình của người Azerbaijan” (Nhà xuất bản Baku, “Khoa học và Giáo dục”, 2017) đã được xuất bản và được trao tặng sắc lệnh danh dự của Hội Nhà văn Azerbaijan. Năm 2018, cuốn “Mây tím /bản dịch thơ thế giới/” (Baku, NXB ADPU, 2018) được xuất bản. Năm 2021, Bà bảo vệ thành công luận án tiến sĩ về khoa học ngữ văn.
Dưới đây là 10 bài thơ do bà sáng tác được dịch sang tiếng Anh kèm theo bài viết của Nhà thơ Mai Văn Phấn (Việt Nam) viết về tập thơ của bà. Bạn đọc có thể tự dịch sang tiếng Việt hoặc sử dụng các phần mềm dịch thuật (Google, Chat GPT,...) dịch sang ngôn ngữ khác để gặt hái được những giá trị đặc sắc của thơ bà:
INTRODUCTION NEW AUTHOR: TARANA TURAN RAHIMLI (FROM AZERBAİJAN)
Tarana Turan Rahimli is an Azerbaijani poetess, writer, journalist, translator, literary critic, teacher, academic, is an active member of the International Literary Agency in Turkey, Azerbaijan, Azerbaijan, Philippine, Kazakhstan, İtaly, Oman, Belgium, USA.. She is a PhD in Philology, Associate Professor, author of 8 books and more than 500 articles. She is the editor and reviewer of 20 monographs and poetry books. Her works have been published in more than 45 Western and Eastern countries. Her poems were published in Azerbaijan, England, Italy, Spain, USA, Germany, Belgium, Chile, China, Oman, Turkey, Russia, Romania, India, Portugal, Saudi Arabia, Ukraine, Kazakhstan, Serbia, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Macedonia, Mexico, Morocco, Kosovo, Bosnia and Herzegovina, Japan, Vietnam, Venezuela and in other countries. Including her poems and articles have been published in many international sites around the world, on periodicals and in anthologies.
A number of articles have been published about her literary activity in the scientific and literary press of Azerbaijan, Turkey, Russian, Greek, Germany, Uzbekistan. In Turkey her two books “They will recognize me from my love” (İzmir, 2013,) “The poem that I didn’t write to you” (Ankara, 2013) have been published. Including her monograph “The decent follower of the Great generation” about Kamal Talibzade, the eminent literary critic, Academic of Azerbaijan ( Baku, ADPU publishing house, 2002), the poetry collection of “The Whisper of Grief” (Baku, ADPU publishing house, 2007), textbooks titled as “The creative problems of literature and literary critic” (Baku, “Europe” publishing house, 2009), a scientific book titled as “From the literature to eternity” (Baku, YSEQ publication, 2015) have been published. In 2017 the monograph “The Azerbaijani prose and criticism” (Baku, “Science and Education” publishing house, 2017) was published and awarded with the honorary decree of the Union of Writers of Azerbaijan. In 2018, the book “Purple Clouds /translations from world poetry/” (Baku, ADPU publishing house, 2018) was published. In 2021, She defended hẻ doctoral dissertation in philological sciences.
Here are 10 poems written by her that translated into English and an article written by Poet Mai Van Phan (Vietnam) about her poetry. Readers can translate into Vietnamese themselves or use translation software (Google, Chat GPT, ...) to translate into other languages to collect the unique values of her poems:
POETESSS TARANA TURAN RAHIMLI
Part 1: 10 poems by Tarana Turan Rahimli
1)
I KEPT SILENCE SO MUCH THEY THOUGHT I AM A STONE
What kind of place, what time is this?
Who sent me to this place?
This road once saw ogre people
And let me be in trouble for hundred times.
Those whom I felt they couldn’t feel me,
They weren’t tired of making me grieve.
They didn’t let any empty room in my inside,
Tell me, where can I hide myself in?
I lose hope every day
I pile my pains on top of each other.
I'm going from myself
Look for me in others.
They considered my spring to be winter,
Whatever I did they were confused.
I kept silence so much they thought I am a stone
They built me in the walls…
2)
MY SPIRIT IS STRANGE IN MY BODY
At last I found you, have come to say to you
That I shan’t date you anymore!
My spirit is strange in my body
I shan’t put on this body anymore.
I abandon you crossing my name out of your heart
It is enough if you keep my picture inside of your eyes.
I shed tears for you, I wept for hours longing you,
It is enough if you shed a drop of tear for me.
That dug grave will be mine, it is my last address
If you remember anything, be aware where to look for me.
Wherever I traveled I didn’t feel myself strange
Wherever I stand isn’t my Motherland!
3)
YOU CAN’T DRAW MY PICTURE
You can draw a picture of a tree or a stone
You can draw picture of fading winter in spring
You can take all what you see in this world,
You can’t draw my picture…
You can resemble my eyes and eyelashes,
Even you can find the color of my word.
You can draw the blind patience inside of me,
You can’t draw my picture.
Maybe you can draw the heart of a stranger,
Maybe you may knock down the expectation in my inside.
Maybe you may pour my spirit into the paints,
You can’t draw my picture.
My image will always be in front of your eyes,
But you can’t be able to see my own being.
Your lifetime may be over, but that picture won’t be over,
You can’t draw my picture.
4)
AS IF YOUR EYES AREN’T YOURS, BUT STRANGERS
You see a handful of soil in my hand,
I look at it, Mother is seen.
It seems you that you pick a leaf,
Wounded leaves are covered with blood.
You know, it is the ground under your feet
You don’t know each inch of soil is a grave.
You know the end of all is death and grave,
You don’t know the life is narrower than a grave.
You look at my face; your looks are frozen,
As if your eyes aren’t yours, but strangers’.
My eyes are filled with tears,
You will be lost in the ways.
5)
THE POEM THAT I DIDN’T WRITE TO YOU
Dedicated to Mother
The poem that I didn’t write to you
Will destroy me inside of myself.
When I die it will fill into my spirit
And will leave inside of my body.
I shall leave injustice on my shoulders,
Neither the soil nor stone will know.
The spring and winter that I found in my love
Won’t be back forever.
The familiar faces of my friends
Will disappear in front of my eyes.
After you my spirit will look for
The word being worthy to you.
The poem that I didn’t write you
Will go down into the grave in secret.
You also won’t shed tears
To the poem that didn’t come to life.
6)
I DIDN’T LOVE YOU
I didn’t love you for it would make me grieve,
I loved your eyes that were opened with my love.
All what you told me is spoken by all the people
I loved the words that you didn’t tell me.
I didn’t want to be fire to destroy your heart,
I cut my luck to build luck for you.
I didn’t love you to press the juice of joining
I loved the track of longing in my inside.
I didn’t love you for you to be indebted to me,
I loved you for you to make my heart to be indebted.
I would never love you if you existed in thousand pieces,
I loved myself inside of your heart.
7)
IT ISN’T ME IN THE MIRROR
It is brow, eyes, familiar face,
It is a piece of the life.
I looked around, looked for myself,
It isn’t me in the mirror.
It is ice statue in the stone mirror
An ice look has been frozen on the mirror
My eyes are spring, summer and winter in mirror
It isn’t me in the mirror.
Luck is my mirror, my luck reflects me,
It reflects me a lucky lifetime.
My God, how happy it reflects me,
It isn’t me in the mirror.
All what I grieved for is countless,
My eyes never smiled like this.
Mirror can’t see me
It isn’t me in the mirror.
8)
PRAISING OF STONE
Don’t hurt feelings of stone calling a cruel man as “ stone”,
There is a such stone centuries beat it, don’t touch that stone!
If you work for the stone, it will appreciate you,
There is such word if told to a stone, it will melt, heart won’t care it!
Those what a human being forgets, the memory of stone doesn’t forget,
There are those who throw stones unfairly, the unfair stone isn’t thrown.
Tell your dreams to the flowing waters and tell your secret to a black stone,
Stone- is your friend at the end of life and it is brother of your grave.
The locked doors were opened after we knocked them with stones,
The stones built our houses, stones run off from our ways.
My friend, strange man can’t bear to listen to our grief, but stones listen to,
Stones shed tears for the motion of life, stones whines for grief of life.
Some people earn money by cutting stones,
At the end we harden like stones, at times stones disgust us.
The leaves, flowers fade away and stones are left on the hearth
The stone of thousand years makes the history remember us.
9)
AGAIN I CAN’T SLEEP…
Again I can’t sleep
This night patience tests me.
The longest night of my life
At last will put an end of me.
The memories will awaken,
Seeing me that I am awake.
Oh, how many people will run to me
Through the corners of my past.
So many guests
Won’t go in my thoughts.
One of them will break the rules
And will quarrel with all of them.
Again the sunless days
Will be covered with grayness.
Once I interrupted the tongue
Now it will try to put me to the sword.
The blood of the dead wishes
Will be splashed on my face.
In the north of this night
This poet will be frozen.
10)
I GREW UP
I was left on the crossroads,
I grow up choosing my own way.
I passed through the aches
That filled into my inside.
I was interested with a strange wish,
I directed towards light and sound.
I drunk off the love
I grew up drinking such loves.
I took hands of the expectation,
I was lost in the corners of life.
I cut the grief to my height
I grew up in this way.
My spirit was invaded thousand times,
I took shelter only in the hemistiches.
A fire was made inside of my heart
But I didn’t burn, I grew up being experienced.
(Translated from Azerbaijani into English by Sevil Gulten)
Part 2: Poet Mai Van Phan's article about Tarana's poetry
Thơ Tarana Turan Rahimli gọi ta qua vực sâu
(Viết cho tuyển tập thơ Tarana Turan Rahimli, xuất bản tại Cộng hòa Azerbaijan, 2023)
Nhà thơ Tarana Turan Rahimli
Nhà thơ Mai Văn Phấn
Những bài thơ của nữ thi sĩ Tarana Turan Rahimli, lần đầu tiên được dịch và giới thiệu tại Việt Nam vào tháng 5 năm 2021 đã nhanh chóng chiếm được cảm tình của bạn đọc. Thơ chị mạnh mẽ, giàu cảm xúc và tinh tế, thấm đẫm tinh thần và vẻ đẹp văn hóa vùng đất Trung Á. Báo chí ở đây đã đăng thơ của Tarana cùng với tấm ảnh của chị. Bên cạnh những bài thơ tuyệt đẹp và lạ lẫm, bạn đọc được chiêm ngưỡng hình ảnh người phụ nữ Azerbaijan xinh đẹp với đôi mắt sáng, trong suốt, cương nghị và thẳm sâu. Đôi mắt ấy đã hiển hiện thần thái những bài thơ chị đã viết, cũng như những bài thơ đã cho chúng ta hiểu được những điều thầm kín, dữ dội trong đôi mắt giàu biểu cảm kia. Đó là cảm nhận ban đầu của tôi về nữ thi sĩ Tarana Turan Rahimli đến từ Cộng hòa Azerbaijan.
Thơ Tarana Turan Rahimli vẽ ra trước mắt bạn đọc một đời sống không phẳng lặng, vừa phong phú vừa đa tạp, với nhiều đường đi khúc khuỷu, gồ ghề, và, có thể xuất hiện nhiều trở ngại, cạm bẫy, chông gai... Bên cạnh những con đường ấy nhiều khi còn là thác ghềnh hiểm nguy, vách đá sừng sững... Nhưng kỳ lạ thay, đọc xong mỗi bài thơ của Tarana, bạn đọc càng thêm tin yêu cuộc sống, thêm biết bao hy vọng vào một tương lai tốt đẹp, tin yêu con người hơn. Điều tôi vừa nói được biểu hiện rõ nét trong bài thơ "Tình yêu có thể nung chảy đá núı" của chị:
"Đôi mắt anh chẳng hề ấm áp,
Cái lạnh đi xuyên qua ánh nhìn,
Lời nói của anh không sưởi ấm
Và lưỡi anh như đã đóng băng."
Những lối đi ngắn, xa hơn là những con đường bất tận trong thơ Tarana Turan Rahimli là khoảng cách trong tình yêu, trong mối quan hệ giữa những con người đương thời, giữa dân tộc này với dân tộc khác. Những con người ấy có thể nhìn thấy nhau, thậm chí cùng nhau lo toan những công việc thường nhật, hoặc cùng sống chung dưới một mái nhà, nhưng họ rất khó khăn để hiểu nhau, khó khăn cảm thông, chia sẻ. Trong đời sống thực, điều ấy quả không dễ khắc phục. Sự ngăn cách ấy như đào một vực sâu giữa hai người, giữa những con người trong cộng đồng. Nhưng bằng lòng vị tha cao cả, bằng tình yêu mãnh liệt và chân thành, được thể hiện bằng quyền năng và vẻ đẹp của thơ ca, Tarana Turan Rahimli đã nhanh chóng lấp đầy những khoảng cách mà chị đã đặt bầy trước mắt bạn đọc.
"Thôi đừng buồn, em đang sưởi ấm
Tình yêu này nung chảy đá núi chăng!"
(Tình yêu có thể nung chảy đá núı)
Ngay ở khổ thơ đầu của bài thơ trên, người đọc còn thấy băn khoăn bởi trở ngại, những giá băng nơi người đàn ông mà chị đang tin yêu. Nhưng khi kết thúc bài thơ, nữ thi sĩ đã hóa giải, biến sự lạnh lẽo thành nơi ấm áp, sự xa cách trở nên gần gũi. Với cường độ của câu thơ kết đã đẩy chuyển động của cả bài thơ đi nhanh hơn, tạo sự bất ngờ lớn. Tarana làm được điều kỳ diệu ấy bởi chị luôn tin tưởng mãnh liệt vào tình yêu chân thành, sự thủy chung nhất mực của mình. Tình yêu ấy có thể "nung chảy đá núi". Đó là sự hiến dâng cao cả, tựa như một tín đồ tự nguyện tín thác cả đời mình cho Thượng Đế.
Tarana Turan Rahimli luôn tin vào tình yêu của mình như tin vào ánh sáng, vào chân lý vĩnh hằng. Thơ của chị luôn cho chúng ta cảm nhận ánh sáng ấy mang tính trội, đi xa hơn tưởng tượng, tức năng lượng và sức mạnh của nó lớn gấp nhiều lần bóng tối. Ánh sáng và bóng tối trên thế gian này luôn xung đột và rượt đuổi nhau như hai nửa địa cầu. Một nửa bên này địa cầu ban đêm thì bên kia là ánh ngày. Thơ của Tarana tỏa ra ánh sáng với biên độ rộng và kéo dài hơn quy luật của vũ trụ. Chị đã tạo cho riêng mình một quy luật thời gian, quy luật của ánh sáng. Cường độ ánh sáng ấy cho ta thấy cái ác, cái gian tà luôn bị đẩy lùi và chắc chắn sẽ bị tiêu diệt. Trong những bài thơ của chị ta thấy, cả những pháo đài của điều gian dối rồi cũng mau chóng sụp đổ, và những phiên tòa phân minh sự thật luôn được mở ra.
"Trong ngọn lửa của một đống lửa
Mọi lỗi lầm bị thiêu rụi thành tro.
Và khi đó chỉ mình em sống sót"
(Bằng tình yêu, họ sẽ nhận ra em)
Hình ảnh nữ thi sĩ Tarana Turan Rahimli, qua nhân vật "em", xuất hiện trong bài thơ này cho tôi liên tưởng đến một chiến binh dũng cảm đã chiến thắng mọi kẻ thù hung ác. Những kẻ thù ấy chính là cái ác, cái gian dối và cả sự vô cảm trong đời sống này. Chị cũng gợi cho tôi một hình dung khác nữa về chị, có thể ví Tarana tựa một viên ngọc quý, âm thầm lớn lên trong lòng một con trai giữa đại dương. Viên ngọc ấy mỗi ngày càng sáng lên long lanh, bất chấp sóng to, gió lớn nổi lên quanh mình. Giờ đây viên ngọc ấy đang trình hiện trọn vẹn hình hài trước mắt bạn đọc thông qua những bài thơ tuyệt đẹp.
Mỗi nhà thơ dường như có cách lý giải cũng như biểu hiện tình yêu của riêng mình. Tarana Turan Rahimli đã cho bạn đọc chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ lạ và bí ẩn tâm hồn của con người Azerbaijan. Đó là vẻ đẹp nguyên sơ của vùng đất văn hóa độc đáo, với nét đẹp cổ xưa kết hợp hiện đại. Tình yêu ấy thể hiện trong thơ chị vừa mãnh liệt vừa tinh tế, là nơi trầm tích những giá trị văn hóa Đông - Tây. Những câu thơ của Tarana gợi liên tưởng tới ngọn núi lửa vừa mới phun lên, nhưng cho ta dễ đoán được trữ lượng và sức mạnh bên trong của nó.
Trong bài thơ "Mọi người đều nói điều vô nghĩa..." tôi bắt gặp câu thơ rất quyến rũ và độc đáo:
"Thành phố mang dáng vẻ thật lạ,
Khuôn mặt mỉm cười, nhưng trái tim đau".
Trái tim của thành phố bỗng như đập rộn ràng và sáng chói trong thơ của Tarana Turan Rahimli, bởi nó đã thấu cảm mọi nỗi đau, chia sẻ với mọi gian truân của những kiếp người trong đó. Hình ảnh "trái tim đau" đã biến thành phố của Tarana thành người bạn tri kỷ, thành cuộc đời sống động với mọi cung bậc thăng trầm.
"Thành phố dường như mất hết kiên nhẫn,
Mong đợi an vui trên những con đường.
Và có lẽ nó kiếm tìm ngôi mộ
Để khâm liệm vào trong đó nỗi buồn."
(Mọi người đều nói điều vô nghĩa...)
Mọi khó khăn, trắc trở hiện ra trong thơ Tarana Turan Rahimli thường được chị khắc phục, được vượt qua như vậy. Ở đây cái thiện luôn chiến thắng cái ác, bóng tối luôn bị đẩy lùi, nhường chỗ cho ánh sáng chan hòa.
Những bài thơ của Tarana Turan Rahimli quyến rũ và bí ẩn tựa đôi mắt của chị. Nó có sức thôi miên, dẫn dụ bạn đọc vào một thế giới khác. Mỗi bài thơ ấy thường mở ra một không gian riêng biệt, khó đoán định. Hiện thực đời sống trong không gian ấy dường như sâu hút, hé lộ như miệng vực, khó có thể nhìn thấy đáy. Vực sâu ấy luôn gợi cho ta cảm giác chênh vênh, nguy hiểm và bất an. Nhưng thơ của Tarana đã xuất hiện tựa một người bạn thân luôn đưa bàn tay ấm áp, chân thành dắt dìu chúng ta. Tôi nghe thấy từ mỗi câu thơ của Tarana Turan Rahimli vọng ra những tiếng gọi gần gũi, ấm áp và da diết. Tiếng gọi ấy thôi thúc, động viên chúng ta cùng nhau vượt qua mọi ngăn cách, chia rẽ, kỳ thị trong đời sống nhiều biến động này.
Ninh Bình, 14/4/2023
M.V.P
