Sự tìm tòi, đổi mới không đi theo lối mòn sẵn có để tìm ra một phong cách sáng tác riêng cho mình, phù hợp với thời đại là những điều tôi tâm niệm kể từ khi bước chân vào con đường VHNT. Nói về sáng tác, mỗi người cầm bút ai cũng có cái Tôi của mình. Cái Tôi đó định hình cho con đường nghệ thuật riêng, không hòa lẫn vào ai. Và phải có cái Tôi, mới tìm tòi, học hỏi, sáng tạo để viết ra những gì mình cảm nhận, suy nghĩ về nội tại, cuộc sống, những ý đồ mình muốn chuyển tải đến người đọc, tức là thông điệp theo tính chủ quan nhưng có ý nghĩa với cộng đồng. Có thể nói, không có cái Tôi, sẽ không có sáng tạo nghệ thuật.
Đứng ở góc độ một người cầm bút, tôi hoàn toàn tôn trọng cái Tôi của mỗi người sáng tác. Đã có quá nhiều cuộc tranh luận về nghệ thuật và tư tưởng sáng tác trong văn học; Nhưng ý thức hệ và tư tưởng chủ đạo trong dòng chảy văn học hiện nay luôn luẩn quẩn với những mặc định vô hình. Đại đa phần những tác phẩm ra đời trong thời gian qua chỉ mang tính chung chung, vô thưởng vô phạt, nếu không muốn nói chỉ theo một chiều, phục vụ cho một mục đích không mang tính dự báo, không mở ra cả về nội dung lẫn nghệ thuật cho sự phát triển chiều rộng và chiều sâu hướng tới những giá trị đích thực của đời sống. Chúng ta cứ loay hoay trong cái ao tù để vẽ ra viễn cảnh không thực; tự ràng buộc mình trong vô thức của hệ quy chiếu sự lệ thuộc theo đường hướng định sẵn. Nói thẳng ra, đó chính là nỗi sợ hãi tồn tại dai dẳng trong suốt quá trình bị nhồi nhét, cải tạo tư tưởng của thể chế nhằm tạo ra những con người chỉ biết phục tùng vô điều kiện, triệt tiêu mọi sự phản kháng, trái chiều. Trong bối cảnh đó, hiện thực xã hội không được miêu tả đúng bản chất của nó...và văn học nói riêng, các bộ môn nghệ thuật nói chung chỉ còn là một công cụ phục vụ cho mục đích chính trị.
Nghệ thuật là sáng tạo, phục vụ cho con người; đi tìm và hướng đến CHÂN - THIỆN - MỸ. Sự đối mới tư duy, ý thức là điều tất yếu và hiển nhiên trong thế giới đa chiều, đa cực hiện nay. Con đường sáng tạo nghệ thuật không thể định hướng, không thể đi theo lối mòn có sẵn. Nó phải được khai phóng, tự do nếu không muốn những sáng tác trở thành sáo mòn, vô nghĩa. Người sáng tác luôn muốn vượt thoát những cái tầm thường của cá nhân. Việc sử dụng ngôn từ, cấu tứ rất quan trọng trong cách thể hiện thông điệp nằm sâu bên trong tác phẩm. Cái cảm nhận bên ngoài đôi khi làm người đọc bỏ qua tầng sâu ngữ nghĩa ẩn chứa bên trong. Tuy nhiên, để một bài Thơ đích thực với nghĩa đúng của nó là rất công phu. Không chỉ bằng năng khiếu hoặc sắp chữ mà có được.
Nó là cả một quá trình học hỏi, trải nghiệm, tích lũy kiến thức và cảm xúc thật trước một sự vật, hiện tượng .v.v. nó bao hàm cả Tâm và Tầm của người sáng tác. Vì sao nói Thơ hay và đẹp rất ít, còn những loại na ná như thơ thì đầy dẫy... Việc nhiều người viết thơ cũng tốt. Đó cũng là cách để họ giải tỏa nỗi niềm riêng. Nhưng chính vì sự dễ dãi, xem nhẹ các yếu tố cấu thành một bài Thơ đúng nghĩa đã làm cho thơ ngày càng mất giá trị nghệ thuật và bị đánh đồng. Chúng ta cần phải xem làm Thơ là một công việc nghiêm túc và đầy trách nhiệm nếu muốn theo đuổi để tiệm cận những giá trị nghệ thuật chân chính. Bằng không, quy luật đào thải của Văn học Nghệ thuật là rất khắc nghiệt. Tôi đã từng 20 năm gác bút vì không còn cảm xúc thật sự. Chính vì vậy tôi rất hiểu và tôn trọng sự học hỏi, tìm tòi và khả năng sáng tạo của người viết. Nhặt chiếc lá đốt cho đời cháy lại Nửa vành trăng chia dạ lúc tàn đông Câu thơ trải giữa lòng người sóng động Miết mãi đi tìm tiếng núi hồn sông... Không phải cái danh xưng nhà văn, nhà thơ; hay một vài giải thưởng nào đó cùng nhóm, cùng hội trao cho nhau (tất nhiên đáng ghi nhận) là đủ; đó chưa phải tất cả.
Cái quan trọng nhất là: tác phẩm phải được công chúng đón nhận, phải được người đọc yêu thích. Được như vậy, mới xứng đáng với tư cách nhà văn, nhà thơ; Khi đó mới mong khôi phục, phát triển "văn hóa đọc" theo đúng nghĩa của nó. Trong tập thơ xuất bản Quý I, 2023 Kiếm Thơ Trong Thiền, tôi nhiều lần sử dụng từ: Rỗng không... Vì rỗng không là trạng thái cao nhất của thiền khi con người cúi đầu trước Thượng Đế. Xả buông mọi gánh nặng trên vai để tìm về cội nguồn cuộc sống. Và trong trạng thái đó, cho đi là cách nhận lại tốt nhất của tình yêu thương và lòng biết ơn ! Và đó cũng chính là ý nghĩa, thông điệp tôi muốn gởi đến quý độc giả qua tập Thơ Kiếm Thơ Trong Thiền. Thời gian có thể xóa mờ đi tất cả; Nhưng thời gian cũng có thể minh chứng có những điều tồn tại không hề mất đi; Thượng Đế ban tặng cho con người tình yêu thương. Tình yêu thương có cái chung nhưng cũng có sự riêng biệt của nó. Trải qua nhiều cung bậc cảm xúc; Cũng gọi là Duyên, cũng gọi là nợ trong quá trình thời gian; Có thể là hạnh phúc, có thể là khổ đau; Có thể là chờ đợi, nhớ nhung; Cũng có thể là hờn giận, ghen tuông, trách móc, ủi an... Và cũng có thể tình yêu trong bóng tối, tình yêu thánh thiện, tình yêu đơn phương. Trên mỗi chặng đời, trong một khoảng không gian và thời gian của mỗi con người; không thể nói rằng êm đềm, bằng phẳng; không thể nói rằng chỉ nắng ấm hoa tươi...
Vẫn có những ngày bầu trời u ám, những bão giông dày xéo tâm hồn. Không có cái gì vĩnh viễn tồn tại ở thế giới loài người; nhưng cũng không phải cái mất đi là không để lại vết tích của nó. Nhất là trong tình yêu thương. Nếu chỉ hời hợt đi qua nhau vì đam mê dục vọng; nếu chỉ đến với nhau theo nhu cầu bản năng; Và nếu như nước mắt làm trôi đi những kỷ niệm, thì có lẽ thế giới sẽ hỗn mang, không tồn tại những giá trị tinh thần mang tính nhân bản. Trong một chừng mực nào đó, tôi luôn chủ động tìm tòi, sáng tạo và săn đuổi những tứ thơ lạ; hướng về cái tứ thơ đẹp mà tôi bắt gặp đâu đó trong tiềm thức hay trên đường đời trải nghiệm của mình. Tìm kiếm những tứ thơ hay, ý tưởng thơ mới mẻ, nhất là thơ lục bát là cả quá trình lao động cần mẫn, nghiêm khắc của tư duy và thử thách nhận thức lý tính; Là biểu hiện cao nhất của tư tưởng sáng tạo nghệ thuật, như là một thông điệp với đời, với con người.
Một số bài thơ của Lê Viết Hòa
CHIỀU CHẬM RƠI TRÊN SÔNG THẠCH HÃN
Chiều chậm rơi trên sông Thạch Hãn
Bóng thời gian lẫn khuất phía thượng nguồn
Trăng Nguyên Tiêu rọi vào nơi sâu thẳm
Dáng mẹ hiền địu nắng thắp hoàng hôn
Chiều chậm lại trên cổ thành Quảng Trị
Màu thời gian nhuộm xám vệt chân trời
Tôi dõi mắt nhìn đôi bờ sáng tối
Một dòng sông nối tiếp những nhịp đời
Trăng Nguyên Tiêu treo trên trời chót vót
Hương thời gian đốt cháy lửa xuân thì
Tôi dõi mắt nhìn ma trơi nhảy nhót
Nhịp quân hành vang vọng dấu tích xưa
Có khóc đâu mà sao môi mặn chát
Mẹ bây giờ cũng khuất bóng non xa
Tôi đứng lặng nhìn hàng cây trút lá
Nén hương lòng khóc nghẹn ở nghĩa trang
Chiều chậm trôi trên sông Thạch Hãn
Tiếng kinh cầu ghì nặng xuống đôi vai
Ngọn hoa đăng lập lòe trong đêm sáng
Xin thắp cho những Người...
nằm xuống vì
Ngày Mai!
MỘT
Một vườn xưa trống vắng
Một chỗ ngồi mênh mang
Một góc tim trầm lặng
Một bóng đời tịch dương
Một thiên đường chới với
Một ánh nhìn ma trơi
Một con tim vời vợi
Một bóng đời hoàng hôn
Một cội nguồn vất vưởng
Một màu trời sắc hương
Một trái tim ngất ngưởng
Một bóng đời tà dương
Một quê hương trần trụi
Một tấm lòng không nguôi
Một trái tim chấp chới
Một bóng đời nổi trôi
Một niệm tâm xả chấp
Một chiếc lá luân hồi
Một trái tim trống rỗng
Một bóng đời yêu thương
Về - Đi
Đạo
Một con đường
Hòa cùng hoa cỏ nghe dường nhẹ tênh...!
Lê Viết Hòa
ĐÒ NGANG
Đò ngang
Đò ngang
Bến sông quê
Chờ ai
Chờ ai
Nước xuôi dòng
Một đóa hoa (sen) hồng vừa chớm nở (nụ)
Một điệu cung thương nhịp bềnh bồng
Đò ngang
Đò ngang
Bến Văn Lâu
Đợi ai
Đợi ai
Sóng dập dồn
Một mùa thương chảy qua ký ức
Một điệu nam ai lặng vào hồn
Đò ngang
Bến yêu thương
Nhớ ai
Nắng rọi chiều
Một trời hoài niệm xanh lá cỏ
Góc phố thân quen nụ hôn nồng
Đò ngang
Đò ngang
Bến tơ vương
Thương ai
thương ai
Gót sen hồng
Đồi sim tím sẫm loang mắt biếc
Cát bụi vô thường
lạc mất nhau...!
Lê Viết Hòa
GIÓ XUÂN
Mùa xanh trên phiến non tơ
Hây hây ráng nắng hồng bờ môi ngoan
Sắc tươi thắm nở mai vàng
Đôi tà áo lụa rỡ ràng ngó xuân
Gió xuân dạo bước hồng trần
Se se mây cuộn chiếc khăn điệu đàng
Ôi! ta ôm mộng ngỡ ngàng
Nghe thanh xuân thổi ngập tràn yêu thương
Mùa xanh cỏ hát bên đường
Mang mang ký gửi mùi hương nội đồng
Ta từ độ ấy trông mong
Này mùa xuân nụ hôn nồng chẳng phai
Mùa xanh trên suối tóc dài
Mơn man phố cổ miệt mài tháng năm
Hây hây mắt biếc môi trầm
Bước xuân nhè nhẹ rỡ ràng dáng xuân...
Lê Viết Hòa
HƯƠNG RỪNG TRONG CHIẾC KHĂN PIÊU
Em địu hương rừng xuống phố
Váy chùng duyên thắm áo hoa
Anh nghe hồn mình rưng rức
Núi đồi uốn lượn khăn Piêu
Chẳng thể trao em vòng bạc
Tiếng khèn gọi bạn vang xa
Mây xanh lồng trong mắt biếc
Giã bạn không đành về xuôi
Sương giăng từng lớp
Trập trùng cheo leo
Suối len khe đá
Tiếng chảy trong veo
Em gùi hương rừng xuống phố
Dã quỳ ươm nắng vàng ong
Anh ngân tiếng khèn thánh thót
Khăn Piêu tung ánh cầu vòng
Em địu hương mùa xuống phố
Chỉ hồng đan nhịp se tơ
Mây chùng giăng qua đỉnh núi
Giã bạn sao lòng ngẩn ngơ
Mây lưng chừng núi
Chập chờn chiều êm
Tóc thơm hoa lá
Khăn Piêu uốn mềm
Em địu mùa xuân xuống phố
Váy chùng duyên thắm chỉ thêu
Anh nghe hồn mình nao nức
Núi đồi uốn lượn khăn Piêu...
Ngày 16/10/2018
Lê Viết Hòa (Lê Vân)
Hoàng Bạch Diệp (thực hiện)
